Каталогтар мен картотекалар жүйесі
Кітап – жан азығың.
Әр адамның ең жақын досы,
Өмірдегі досы кітап болуға тиіс.
М.Әуезов
Сендер кітапханаға кірген кезде, тек алдарыңда тұрған ашық сөрелердегі кітаптарды көресіңдер. Ал, кітап сақтау бөлімінде қаншама кітап бар екенін білсеңдер ғой?!. Ұлан-асыр! Осы үлкен кітаптар теңізінен қажет кітабынды қалай табуыңа болады? Бұл қазынаның құпиясын ашу үшін, сендер, каталогтар мен картотекаларды пайдалана білулерің керек.
Кітап қорының мазмұнын ашу үшін, жақсы ұйымдастырылған каталогтар мен картотекалар жүйесі жұмыс істейді, ол кітапханадағы анықтамалық-іздену аппараты.
Кітапханада бас алфавиттік каталог бар – онда, кітапханадағы бүкіл басылымдар жазылып көрсетілген. Оқырмандар үшін алфавиттік және жүйелі каталогтар жүргізіледі.
Каталогтар арқылы, кітап сөресіне бармай-ақ, сырттай кітапханадағы бар бүкіл кітаптармен танысуға болады. Бұл ептілік сіздерге барлық уақытта қажет. Кітапханада бүкіл кітаптар жүйелі тәртіп бойынша топталған, ал, ішкі бөлімдерінде қатаң алфавит бойынша қойылады.
Карточкалы және электронды каталогтар кітапханадағы бар басылымды, яғни бүкіл қорды көрсетеді: кітаптар, дыбыс жазылымдары, диафильмдер, бейне – жазылымдар, электрондық басылымдар.
Алфавиттік каталогты қолдану өте ыңғайлы, егер автордың толық фамилиясын немесе мақаланың тақырыбын білсең болғаны. (бір ғана автор емес) Жүйелі каталогтар мен картотекалар – әмбебапты жіктеу жүйесі – кітапханалық – библиографиялық жіктеу бойынша құрылған. Ғылымдар және басқа да қозғалыстар, құбылыстар түрлі тақырыптар барлығының да өз кодтары болады. Кітапты табу үшін оның, шифрын білу керек. Мысалы: каталог карточкасында 84 саны – кітаптың көркем әдебиетке жазатындығын көрсетеді; 5 Каз – қазақстандық әдебиеті; Д 79 – авторлық белгісі.
Әрбір кітаптың көрсетілген уақыттан кешіктірілмей қайтару парақшасы болады. Мұнда, кітапханашы, кітаптың қашан кімге берілгендігі туралы белгі қояды. Кітапханада оқырман электрондық каталогты пайдалануына болады.
Кітапхананың электрондық каталогы
Кітапхананың электрондық каталогы 2004 жылдан бастап қалыптасып келеді, онда кітапхана қорына түскен басылымдар (кітаптар, мерзімді басылымдар, түрлі ақпарат тасымалдаушы құралдардағы құжаттар) жайлы мәлімет көрсетіледі.
Электрондық каталогтағы іздеу қызметі әдебиеттің авторы, атауы, жарияланған жылы, басылымы, пәндік айдары, түйінді сөзі арқылы жүргізіледі.
Электрондық каталог бойынша іздеу алгоритмі
- Сұранысты еңгізу
- графасына сұранысыңызды еңгізіңіз (тақырыбы, пәні, іздеу объектісі...).
- Каталогтарды таңдау
«Все каталоги» сілтемесіне басыңыз. «Выбор каталога» сілтемесіне басу арқылы қажетті бөлімдеріңізді таңдай аласыз (қажетті бөлімнің тұсын белгілеңіз).
- Сөздіктерді таңдау
«Все словари» сілтемесіне басыңыз. «Выбор словарей» сілтемесіне басу арқылы тиісті бөлімдерді таңдауға болады (қажетті бөлімнің тұсын белгілеңіз).
- Іздеу
Қажетті бөлімді таңдаған соң, «Сохранить запрос» белгісін басыңыз. «Найти» сілтемесін бассаңыз, сұраныс бойынша құжаттардың тізімі көрсетілген терезе ашылады.
Кітапхана қорынан табылған басылымдардың сұранысы кітапхананың залдарында іске асырылады.
Система каталогов и картотек
Заходя в библиотеку, вы видите только книги на открытых полках, которые стоят перед вами. А знаете ли вы, сколько книг в отделе хранения? Тысячи! И как же найти нужную вам книгу в книжном море ? Для этого надо научиться пользоваться каталогами и картотеками.
Для раскрытия книжного фонда в библиотеке организована система каталогов и картотек, которая служит информационно-поисковым аппаратом.
Для читателей ведутся алфавитные и систематичесие каталоги. Самый главный каталог –алфавитный. В нем показаны все издания, которые есть в библиотеке.
С помощью каталогов можно ознакомиться со всеми книгами библиотеки дистанционно, для этого не нужно идти к книжной полке. Такая ловкость поможет вам всегда. В библиотеке все книги сгруппированы по системному порядку, а во внутреннем отделе они собраны строго по алфавиту. Карточные и электронные каталоги показывают весь книжный фонд библиотеки: книги, звуковые записи, диафильмы, видеозаписи, электронные издания.
Пользоваться алфавитными каталогами очень удобно, для этого надо лишь знать имя и фамилию автора полностью (не только одного автора) и название книги.
Систематические каталоги и картотеки составлены по универсальной библиотечно- библиографической классификации. У науки, у всех движений, явлений, разных отраслей знаний есть свои коды. Чтобы найти книгу, надо знать ее шифр. Например: цифра 84 в карточке каталога указывает на то, что книга относится к художественной литературе; 5 каз – казахстанская литература; Д 79 – авторский знак. Внутри каждой книги – контрольный листок возврата. В нем библиотекарь пишет информацию о том, когда и кому дана эта книга. В библиотеке читатель может пользоваться также и электронным каталогом.
Электронный каталог библиотеки
Электронный каталог библиотеки формируется с 2004 года и отражает информацию об изданиях, поступающих в фонд библиотеки (книги, периодические издания, документы на различных видах носителей).
Электронный каталог обеспечивает поиск по автору, заглавию, году публикации, издательству, предметной рубрике, ключевому слову.
Алгоритм поиска по электронному каталогу
1. Введение запроса
Введите запрос (тему, предмет, объект поиска…) в графу «Запрос»
2. Выбор каталогов
Щелкните по ссылке "Все каталоги". Кликнув по ссылке "Выбор каталога", вы можете выбрать необходимые поля (поставить галочку напротив поля)
3. Выбор словарей
Щелкните по ссылке "Все словари". Кликнув по ссылке "Выбор словарей", вы можете выбрать необходимые поля (поставить галочку напротив поля)
4. Поиск
Выбрав необходимые поля, нажмите на кнопку "Сохранить запрос". Щелкните по ссылке "Найти", откроется окно списка документов по запросу.
Заказ изданий из библиотечного фонда осуществляется в залах библиотеки